Kond, Ερεβάν: Η παλιά ψυχή της πόλης που σύντομα ίσως χαθεί

Λίγα μόλις λεπτά από το σύγχρονο κέντρο του Ερεβάν, πίσω από τις πολυκατοικίες και τα μοντέρνα καταστήματα της λεωφόρου Mashtots, κρύβεται ένας άλλος κόσμος. Η Kond είναι η παλαιότερη γειτονιά της αρμενικής πρωτεύουσας, ένας λαβύρινθος από πέτρινα σπίτια, αυλές, στενά σοκάκια και σιωπηλές εικόνες που μοιάζουν να ξεπήδησαν από άλλον αιώνα. Μια γειτονιά γεμάτη ιστορία, αυθεντικότητα και ανθρώπινη καθημερινότητα, που κινδυνεύει να εξαφανιστεί με την επερχόμενη ανοικοδόμηση.

Χτισμένη πάνω σε λόφο, η Kond υπήρξε επί αιώνες κατοικημένη συνοικία, με παραδοσιακά σπίτια φτιαγμένα από τοπική πέτρα- βασάλτη και πηλό. Η μορφή της έχει αλλάξει ελάχιστα μέσα στο χρόνο, δημιουργώντας μια «παγωμένη στιγμή» του παλιού Ερεβάν, πολύ πριν η πόλη αποκτήσει τον σημερινό της χαρακτήρα. Το να περπατάς εδώ μοιάζει σαν να μπαίνεις σε μια χρονοκάψουλα. Βλέπεις παράθυρα που κρατούν ακόμη τα παλιά ξύλινα πλαίσια, γκράφιτι που συναντούν ξεθωριασμένους τοίχους, αυλές όπου κυκλοφορούν παιδιά και ηλικιωμένοι που πίνουν καφέ και τσάι στα σκαλοπάτια κουβεντιάζοντας.

Ιστορία και Αρχιτεκτονική

Η Kond θεωρείται η παλαιότερη συνεχώς κατοικημένη συνοικία του Ερεβάν, με τις πρώτες αναφορές να χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα. Χτισμένη πάνω σε λόφο, γι’ αυτό και το όνομα της σημαίνει «λόφος», υπήρξε στρατηγική και αυτοτελής συνοικία, με δικό της κοινωνικό ιστό.

Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα η περιοχή ήταν πολυπολιτισμική, με Αρμένιους, Πέρσες, Τάταρους και Ρώσους. Η αρχιτεκτονική της αντικατοπτρίζει αυτή την ποικιλία, σπίτια από βασάλτη και τοπική πέτρα, χαμηλές αυλές, ξύλινα μπαλκόνια και στενά, λαβυρινθώδη σοκάκια. Οι τοίχοι άλλοτε εμφανίζονται φθαρμένοι, άλλοτε βαμμένοι με διαφορετικά χρώματα, ενώ μικρές λεπτομέρειες, πόρτες-αντίκες, παράθυρα, μπαλκόνια, προσφέρουν αυθεντική γεύση του παλιού Ερεβάν.

Σήμερα, η Kond παραμένει ζωντανή, με πρωτοβουλίες κατοίκων και καλλιτεχνών να αναζωογονούν τη συνοικία, χωρίς να αλλοιώνουν τον παραδοσιακό χαρακτήρα της.

 Πώς θα φτάσεις, η εμπειρία της ανάβασης

Για να φτάσεις στην Kond, μπορείς να ξεκινήσεις από το Μπλε Τζαμί, καθώς η γειτονιά είναι πολύ κοντά.  Θα χρειαστεί να ανέβεις μια σειρά από απότομα, ακανόνιστα σκαλιά που ξεκινούν πίσω από τα σύγχρονα κτήρια της Mashtots Avenue. Η ανάβαση είναι σύντομη αλλά σχετικά απαιτητική, γι’ αυτό χρειάζονται άνετα παπούτσια και λίγη προσοχή στο ανέβασμα και το κατέβασμα. Με το που πατήσεις στην κορυφή των σκαλιών, η εικόνα αλλάζει αμέσως, τα φαρδιά πεζοδρόμια και οι λεωφόροι δίνουν τη θέση τους σε δρομάκια που μοιάζουν με παλιά αστικά μονοπάτια.

Τι να δεις και που προτείνω να σταματήσεις

1. Τα πρώτα σοκάκια – η είσοδος στον παλιό κόσμο

Στην κάτω ζώνη της Kond θα δεις τις πρώτες αυλές, τις χαμηλές πόρτες και τα μικρά πέτρινα σπίτια που δίνουν τον τόνο της γειτονιάς. Εδώ συναντάς και τα πρώτα graffiti, μικρές παρεμβάσεις από σύγχρονους καλλιτέχνες που ζωντανεύουν το παλιό.

2. Περιπλάνηση στον λαβύρινθο των στενών

Το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να χαθείς. Κάθε στροφή αποκαλύπτει κάτι διαφορετικό, μια αυλή με κληματαριά, ένα εγκαταλελειμμένο δωμάτιο, όπου οι τοίχοι έγιναν καμβάς για δημιουργικά σχέδια και μεγάλα graffiti. μια οικογένεια που απολαμβάνει τον καφέ και το τσάι της. Η Kond ζει ακόμη μέσα από τους κατοίκους της και αυτό είναι που την κάνει τόσο ξεχωριστή.

3. Στάση στο γνωστό καφενείο της συνοικίας

Στη μέση της διαδρομής βρίσκεται ένα μικρό, αυθεντικό καφενείο, το πιο γνωστό σημείο ξεκούρασης για όσους ανεβαίνουν στη Kond. Εδώ μπορείς να δοκιμάσεις παραδοσιακό αρμενικό καφέ, να πάρεις ανάσα και να απολαύσεις την πιο ανθρώπινη, ήσυχη πλευρά του Ερεβάν. Είναι ένα από τα πιο φωτογραφημένα σημεία της γειτονιάς.

4. Άνω Kond για την καλύτερη θέα

Ανεβαίνοντας λίγο ακόμη, φτάνεις σε σημεία με πανοραμική θέα που αποκαλύπτουν το σύγχρονο Ερεβάν από ψηλά. Οι νέες πολυκατοικίες, τα εμπορικά κέντρα και οι μεγάλοι δρόμοι απλώνονται μπροστά σου, ενώ πίσω σου βρίσκεται η παλιά συνοικία που μοιάζει ανέγγιχτη από τον χρόνο. Σε καθαρή μέρα, μπορείς να διακρίνεις και το Αραράτ.

 Πρακτικές συμβουλές για την βόλτα σου

• Ιδανική ώρα επίσκεψης: Αργά το απόγευμα, όταν το φως είναι ζεστό και μαλακό.

• Παπούτσια: Αθλητικά ή σταθερά παπούτσια, τα σοκάκια και τα σκαλιά είναι ανώμαλα.

• Φωτογραφίες: Σεβασμός στους κατοίκους, απόφυγε να φωτογραφίζεις πρόσωπα χωρίς άδεια.

• Ασφάλεια: Το βράδυ η περιοχή είναι σκοτεινή, οπότε δεν ενδείκνυται για βόλτα.

• Χρόνος επίσκεψης: 30–40 λεπτά αρκούν για μια καλή πρώτη γνωριμία.

 Ένα κρυμμένο μαργαριτάρι που δεν θα υπάρχει για πολύ

Ίσως το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της Kond είναι η έντονη αντίθεση με την πόλη που βρίσκεται γύρω της. Στα χαμηλά σε περιτριγυρίζουν πολυώροφα κτίρια, μοντέρνα μαγαζιά και η κίνηση της πρωτεύουσας. Λίγα μόλις μέτρα πιο μέσα όμως, ξεδιπλώνεται μια ξεχασμένη γειτονιά γεμάτη ιστορίες, αναμνήσεις και αρχιτεκτονική που δύσκολα συναντάς αλλού.

Και αυτό το τοπίο δεν θα μείνει για πάντα. Υπάρχει ήδη επίσημο σχέδιο ανοικοδόμησης που προορίζει την περιοχή για πλήρη ανανέωση με σύγχρονες πολυκατοικίες. Η Kond, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, ίσως πολύ σύντομα να ανήκει στο παρελθόν.

Γι’ αυτό, αν ταξιδεύεις στο Ερεβάν, είναι σχεδόν βέβαιο ότι πρέπει να την επισκεφθείς τώρα. Όσο είναι ακόμη εδώ. Η Kond είναι ένα μικρό μαργαριτάρι της πόλης που κινδυνεύει από σχέδια ανοικοδόμησης  απόλαυσέ την όσο υπάρχει η αυθεντική γειτονιά.

Το Μπλε Τζαμί (Blue Mosque): Ένα χρωματιστό διάλειμμα πριν ή μετά την Kond

Το Blue Mosque στο Ερεβάν είναι το μοναδικό ενεργό τζαμί στην πόλη και ένα από τα σημαντικότερα ισλαμικά μνημεία της Αρμενίας. Χτίστηκε τον 18ο αιώνα από τον ηγεμόνα Huseyn Ali Khan και λειτουργούσε ως κεντρικό τζαμί της πόλης για την ιρανική κοινότητα. Κατά τη σοβιετική περίοδο εκκενώθηκε και λειτούργησε ως μουσείο και πλανητάριο, ενώ σήμερα έχει αποκατασταθεί και επαναλειτουργεί ως θρησκευτικό μνημείο.

 

Αρχιτεκτονική και η  Αυλή του

• Το συγκρότημα περιλαμβάνει την κύρια αίθουσα προσευχής, βοηθητικά κτίρια, αυλή με κήπο και μιναρέ δίπλα στο τζαμί (όχι πάνω από το κτίριο όπως συνηθίζεται).

• Η αυλή προσφέρεται για ηρεμία και ξεκούραση, με δέντρα, κληματαριές και μικρούς χώρους γύρω από την αίθουσα προσευχής, που προσφέρουν ιδανικές γωνίες για παρατήρηση της αρχιτεκτονικής.

Travel Tip: Σταθείτε για λίγο στην αυλή και παρατηρήστε τη συμμετρία και τον σχεδιασμό της, που δένει αρμονικά τον μιναρέ με το κυρίως τζαμί και τα γύρω κτίρια  ειδικά το απόγευμα, όταν το φως αναδεικνύει τα μπλε πλακίδια και τα περίτεχνα σχέδια. Η θέση του μιναρέ δίπλα στο τζαμί δίνει μια ιδιαίτερη ισορροπία στον χώρο (θα τον δεις καλύτερα αν προχωρήσεις προς το wc του συγκροτήματος).

 Εσωτερικό του τζαμιού

• Το εσωτερικό είναι φωτεινό και λιτό, με λευκούς τοίχους και απλό θόλο.

• Το φως που μπαίνει από τα παράθυρα δημιουργεί όμορφα παιχνίδια φωτός στην αίθουσα προσευχής, ενώ η κόκκινη- λευκή παχιά μοκέτα καλύπτει το δάπεδο για την άνεση των πιστών κατά την διάρκεια της προσευχής.

• Η απλότητα του εσωτερικού αναδεικνύει την αρχιτεκτονική του χώρου, χωρίς υπερβολικές διακοσμήσεις ή έντονα χρώματα.

• 
  
  
  

  
  

Πρακτικές πληροφορίες

• Εισιτήριο: Η είσοδος είναι δωρεάν (δεν πληρώσαμε εισιτήριο).

• Dress code: Ευπρεπής ενδυμασία, μαντήλα για γυναίκες (δεν μας ζητήθηκε).

• Πώς να πάτε: Με τα πόδια από τη Mashtots Avenue, λίγα λεπτά περπάτημα από τις στάσεις των λεωφορείων, με ταξί (μια από τις πιο γνωστές εταιρείες ταξί στο Ερεβάν είναι GG Taxi. Άλλες αξιόπιστες επιλογές είναι επίσης Yandex.Taxi και UTaxi).

• Διεύθυνση: Blue Mosque, 12 Mesrop Mashtots Ave, Yerevan 0015, Armenia

Yerevan City Supermarket — Μια στάση αλλιώς στο Ερεβάν

Ακριβώς απέναντι από το Blue Mosque στο Ερεβάν, θα συναντήσετε ένα μεγάλο σούπερ μάρκετ, το

Από Pak Shuka στο Yerevan City

• Το σημερινό Yerevan City στην περιοχή προέρχεται από την παλιά κλειστή αγορά της πόλης, γνωστή ως Pak Shuka, χτισμένη τη δεκαετία του 1950, και για πολλά χρόνια βασικό σημείο αγοράς φρέσκων προϊόντων και καθημερινών αγαθών. 

• Το Pak Shuka θεωρούνταν σημαντικό αστικό, αρχιτεκτονικό και εμπορικό μνημείο της πόλης. 

• Κατά τη σοβιετική περίοδο, η αγορά λειτουργούσε ως κεντρικό σημείο προμήθειας φρέσκων προϊόντων και αγαθών για τους κατοίκους της πόλης και αποτελούσε σημαντικό κοινωνικό και εμπορικό κέντρο.

• Ωστόσο, στις αρχές της δεκαετίας του 2010, το κτήριο πέρασε σε ιδιωτική κατοχή. Ο νέος ιδιοκτήτης ξεκίνησε ανακατασκευή, αποξηλώθηκαν οι καμάρες/θόλοι της παλιάς αγοράς και το εσωτερικό αναμορφώθηκε. 

• Το 2013, με ανακαινισμένο πρόσωπο και νέα χρήση, άνοιξε ως σύγχρονος χώρος πώλησης, πλέον λειτουργεί ως Yerevan City Supermarket

• Αρχιτεκτονικό αποτύπωμα στην πόλη
  Έτσι καταλαβαίνουμε ότι το παλιό κτήριο της αγοράς Pak Shuka  που σήμερα λειτουργεί ως Yerevan City Supermarket, δεν είναι απλώς «ένα supermarket» αλλά πρόκειται για ένα σημαντικό αρχιτεκτονικό αποτύπωμα στην πόλη. Η πρόσοψή του, η οποία με εντυπωσίασε όταν  πρωτοείδα την μεταλλική είσοδο του με το καμπυλωτό τόξο το βράδυ, φωτισμένη, είναι φτιαγμένη από ροζ τουφ ηφαιστειακή πέτρα και ξεχωρίζει μέσα στο κέντρο του Ερεβάν ενώ διατηρεί ζωντανή την ιστορική ταυτότητα της περιοχής. 

• Η μεταλλική είσοδος με το καμπυλωτό τόξο, τα μεγάλα ανοίγματα και οι διακριτικές διακοσμητικές λεπτομέρειες θυμίζουν το παλιό κάλυμμα της αγοράς, ένα μνημείο της σοβιετικής εποχής, σχεδιασμένο το 1952 από τον αρχιτέκτονα Grigor Aghababyan και τον μηχανικό Hamazasp Arakelyan. Παρά τις εσωτερικές αλλαγές, η εξωτερική όψη παραμένει ως μια από τις πιο αναγνωρίσιμες «γωνιές» του σύγχρονου Ερεβάν, ιδανική για να σταθείς, να κοιτάξεις τις λεπτομέρειες και να νιώσεις την ιστορία.

Αυτή η μετάβαση, από παραδοσιακή αγορά σε μοντέρνο σούπερ‑μάρκετ, δείχνει πώς αλλάζει η καθημερινότητα και ο τρόπος που κάνουν ψώνια οι κάτοικοι του Ερεβάν στην Αρμενία.

 Τι αξίζει να παρατηρήσεις

• Η πρόσοψη και είσοδος: Το μέγεθος και η σχεδίαση του κτιρίου είναι εντυπωσιακά, αποτελώντας χαρακτηριστικό στοιχείο του σύγχρονου Ερεβάν.

• Η ποικιλία προϊόντων: Από τοπικά φρούτα, ξηρούς καρπούς και μπαχαρικά, μέχρι διεθνή προϊόντα, μια καλή ευκαιρία να δεις τι αγοράζουν οι ντόπιοι και γιατί όχι να ψωνίσεις και εσύ.

• Η αντίθεση παλαιού‑νέου: Η γνώση της ιστορίας του Pak Shuka δίνει μεγαλύτερη αξία στην εμπειρία, καθώς βλέπεις την εξέλιξη της αγοράς.

• Μικρές λεπτομέρειες: Στα ράφια και τα ψυγεία, μπορείς να παρατηρήσεις τα προϊόντα που αντανακλούν την καθημερινότητα και τις διατροφικές συνήθειες των ντόπιων.

Γιατί αξίζει να το βάλεις στο πρόγραμμα

• Είναι ένας πραγματικός καθρέφτης της πόλης, βλέπεις τον τρόπο που ζουν οι ντόπιοι, τι προτιμούν να αγοράζουν, τι υπάρχει στα ράφια  και παίρνεις μια γεύση από την καθημερινή ζωή.

• Μέσα από την ιστορία του  από Pak Shuka σε Yerevan City, αντιλαμβάνεσαι πώς οι ανάγκες και οι συνθήκες αλλάζουν με τα χρόνια, και πώς οι άνθρωποι προσαρμόζονται.

• Για εσένα που ταξιδεύεις, είναι μια μίνι εμπειρία εξερεύνησης  όχι μόνο αξιοθέατο, αλλά κομμάτι της ζωής της πόλης.

 Πήγαινε νωρίς, το πρωί ή μεσημέρι, για να έχεις αρκετό χρόνο να δεις τα προϊόντα και να παρατηρήσεις χωρίς πίεση. 

Συνδύασέ το με την επίσκεψή σου στο Blue Mosque και τη βόλτα στην παλιά συνοικία.

Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι η Kond σας ταξιδεύει σε μια κρυφή γωνιά του Ερεβάν, με τα γραφικά δρομάκια, τα μεγάλα murals και την αυθεντική αίσθηση της παλιάς πόλης, ένα μαργαριτάρι που σύντομα ίσως αλλάξει λόγω σχεδίων ανοικοδόμησης. Η βόλτα στην Blue Mosque, με τον μιναρέ δίπλα στο κύριο κτήριο και την ήσυχη αυλή, σας φέρνει σε επαφή με την πλούσια θρησκευτική και πολιτιστική κληρονομιά της πόλης. Και το Yerevan City Supermarket, με την ιστορική πρόσοψη του παλιού Pak Shuka και τα ράφια γεμάτα τοπικά προϊόντα, σας προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να δείτε την καθημερινότητα των ντόπιων.

Συνδυάζοντας αυτά τα τρία μέρη, την ιστορική συνοικία, τον θρησκευτικό χώρο και το ζωντανό, καθημερινό κέντρο αγοράς , θα πάρετε μια ολόκληρη εικόνα της ζωής στο Ερεβάν, από την παράδοση μέχρι το σήμερα.

 Ανεβείτε τα σκαλιά στην Kond, αφιερώστε χρόνο στην αυλή του τζαμιού και μην παραλείψετε να χαζέψετε την αρχιτεκτονική και τα προϊόντα του μάρκετ γιατί στα ταξίδια μας, οι λεπτομέρειες κάνουν τη διαφορά!