Archive for 2022

Ηδη βρισκόμαστε στην 5 ημέρα του ταξιδιού μας στην Συρία και αφήνουμε το Χαλέπι για να επισκεφτούμε την Απάμεια που ιδρύθηκε το 301 π.Χ., και ήταν μια από τις πιο σημαντικές πόλεις της βόρειας Συρίας στην εποχή των Σελευκιδών, την πανέμορφη Χάμα με τους υδροτροχούς, το πασίγνωστο krak Des Chevaliers, "Το πιο αξιοθαύμαστο κάστρο στον κόσμο" όπως σχολίασε ο Λόρενς της Αραβίας για να καταλήξουμε το βράδυ για διανυκτέρευση στην Αλμιστάγια.

ΑΠΑΜΕΙΑ-APAMEA

Από το Χαλέπι, η Απάμεια απέχει 130 χιλιόμετρα περίπου 2 ώρες διαδρομή μέσα από χωριά όπου μπορείτε να δείτε και εδώ το μέγεθος της καταστροφής από την πρόσφατη κρίση αλλά και την ελπίδα των λιγοστών ανθρώπων που απέμειναν στα χωριά τους για μια νέα ζωή ανάμεσα στα ερείπια. Τα χωριά κατοικούνται κυρίως από στρατιώτες της Κυβέρνησης που ελέγχουν την περιοχή και τις οικογένειες τους αφού η πόλη από τον Μάϊο του 2019 βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Συριακών Ένοπλων Δυνάμεων της κυβέρνησης Bashar al-Assad.

Η Απάμεια ήταν αρχαία πόλη της Συρίας. Σήμερα θα την βρείτε με το όνομα Qalaat al Madiq ή Afamiyya. Η σημερινή πόλη Qalaat al-Madiq βρίσκεται βορειοανατολικά της Χάμα και οι κάτοικοι της πόλης είναι κατά κύριο λόγο Σουνίτες Μουσουλμάνοι, κατοικούν μέσα και γύρω από την Ακρόπολη της πόλης. Η σημερινή ακρόπολη με τα εναπομείναντα σωζόμενα τείχη κτίστηκε κατά τη μουσουλμανική κυριαρχία τον 12ο αιώνα ενώ τα ερείπια της αρχαίας πόλης Απάμεια, βρίσκονται ανατολικά της πόλης.

H αρχαία Απάμεια χτίστηκε στα ερείπια της αρχαίας περσικής πόλης Φαρνάκης από τον Σέλευκο Νικάτωρ, έναν από τους στρατηγούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου, γύρω στο 300 π.Χ. με το όνομα Απάμεια, τιμώντας έτσι τη γυναίκα του Απάμα.

Σε εσάς που αρέσουν οι αρχαιολογικοί χώροι και η ιστορία θεωρώ ότι είναι ένας τόπος ανάμεσα στο Χαλέπι και την Χάμα που αν και πρέπει να κάνετε μια μεγάλη παράκαμψη για να βρεθείτε εκεί, θα σας συμβούλευα να μην χάσετε την ευκαιρία να επισκεφτείτε.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Απάμεια είναι χωρίς εισιτήριο, δεν είναι περιφραγμένος, δεν ελέγχεται από ότι καταλάβαμε και το πιο σημαντικό από ότι διασώθηκε στο πέρασμα των αιώνων είναι οι ψηλοί καλοδιατηρημένοι κίονες και μια στοά.

Πρώτη φορά είχα ακούσει για την Απάμεια, όταν επισκέφτηκα την αρχαία Έφεσο και περπάτησα στην μεγάλη λεωφόρο με τους κίονες, χαρακτηριστικό στοιχείο των αρχαίων πόλεων των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων όπως μας είπε ο ξεναγός μας τότε. Στις σπουδαιότερες πόλεις του αρχαίου κόσμου με μεγάλες λεωφόρους και κίονες που είναι καλοδιατηρημένοι μέχρι τις μέρες μας, μας ανέφερε ότι βρίσκονται η Έφεσος, η Παλμύρα και η Απάμεια, μια σπουδαία πόλη του αρχαίου κόσμου ήταν επίσης και η Αντιόχεια με μια οδό μήκους περίπου 2.275 μέτρων, που δυστυχώς καταστράφηκε το 115 από ένα σεισμό 7,5 ρίχτερ. Αυτός ο σεισμός κατάστρεψε και την αρχαία Απάμεια η οποία κτίστηκε ξανά και ξανά στο πέρασμα των αιώνων μέχρι την οριστική της καταστροφή από σεισμό το 1152, από τότε διασωθήκαν και κάποιες κολόνες, αυτές που βλέπουμε σήμερα.

Η λεωφόρος εκτείνονταν περίπου για 2 χιλιόμετρα, σε ευθεία γραμμή, από την βόρεια πύλη προς τη νότια πύλη. Στα 1.500 μέτρα υπήρχε διασταύρωση με κατεύθυνση από την Ανατολή προς την Δύση. Τριγύρω υπήρχαν κτίρια της πόλης τα λουτρά, η αγορά, το νυμφαίο, η βασιλική και ο ναός της Τύχης. Ο εσωτερικός δρόμος είχε πλάτος 20,79 μέτρα και ήταν πλακόστρωτος με μεγάλες πολυγωνικές πέτρες. Αργότερα ο εσωτερικός δρόμος μειώθηκε στα 12 μέτρα, προσθέτοντας ένα πεζοδρόμιο πλάτους περίπου 4 μέτρων σε κάθε πλευρά. Οι κίονες ύψους 9 μέτρων και διαμέτρου σχεδόν 1 μέτρου είχαν απόσταση μεταξύ τους 6,15 μέτρα και ήταν πάνω σε τετράγωνες βάσεις ύψους μισού μέτρου και 1,24 μέτρων σε κάθε πλευρά της λεωφόρου. Οι στοές κάτω από το περιστύλιο ήταν διακοσμημένες με μεγάλα ψηφιδωτά. Δυστυχώς αυτό που βλέπουμε σήμερα δεν θυμίζει με τίποτα μια από τις μεγαλύτερες λεωφόρους, του ρωμαϊκού κόσμου στην Ανατολή παρόλα αυτά αποτελεί ένα σημαντικό αρχαιολογικό τόπο.

Ολοι οι σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι της Συρίας έχουν πληγεί από λαθρανασκαφείς που διακινούν στη μαύρη αγορά θησαυρούς, φυσικά την ίδια τύχη είχε και η Απάμεια, θεωρείται μια από τις περιοχές που επηρεάστηκαν περισσότερο καθώς ένοπλες συμμορίες ειδικά κατά την περίοδο του εμφυλίου, αφού δεν υπήρχαν μέτρα προστασίας έχουν πραγματοποιήσει συστηματικά παράνομες ανασκαφές, χρησιμοποιώντας ακόμη και μπουλντόζες αλλά και ηλεκτρονικά μηχανήματα για αναζήτηση μετάλλων, ψηφιδωτών και άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων.

Μια ακόμη σημαντική πληροφορία σύμφωνα με την οποία οι Έλληνες ονόμαζαν την Απάμεια "κιβωτό", καθώς οι Χριστιανοί της πόλης πίστευαν ότι εκεί είχε αράξει η Κιβωτός.

Δεν μετανιώσω στιγμή για την επίσκεψη μου σ αυτή την περιοχή παρότι κάποιοι από την παρέα ήθελαν να την παρακάμψουμε, λόγω έλλειψης χρόνου αφού κινδυνεύαμε να βγούμε εκτός προγράμματος και να χάσουμε άλλα σημαντικά μέρη, με την επίσκεψη μας στην Απάμεια. Όμως όταν κάτι το θέλεις πολύ, όλα είναι εφικτά και στο τέλος της ημέρας διαπιστώνεις ότι δεν έχασες τίποτα, μόνο κέρδισες.

ΧΑΜΑ -ΗΑΜΑ (Waterwheels of Hama)

Η Ηama είναι μια πόλη γνωστή από την αρχαιότητα και μια όμορφη πόλη σήμερα που την διαρρέει ο ποταμός Orontes. Η πόλη είναι γνωστή για τους όμορφους κήπους της δίπλα στο ποτάμι και τους ξύλινους υδατοτροχούς - norias, (στα αραβικά nawāʿīr , ενικός nāʿūrah ) με διάμετρο μεταξύ 33 ποδιών (10 μέτρα) και 72 ποδιών (22 μέτρων). Οι πρώτοι κατασκευάστηκαν τον 14ο αιώνα για να ανεβάζουν νερό στο υδραγωγείο που το χρησιμοποιούσαν για πότισμα και για να το πίνουν. Μερικοί από τους πρώτους υδατοτροχούς - norias υπάρχουν μέχρι και σήμερα (περίπου 17) και είναι πόλος έλξης των τουριστών ενώ η κεντρική γέφυρα της πόλης αποτελεί μέρος για παιχνίδι με βουτιές στα νερά του Orontes, από τους ντόπιους ενώ οι σειρήνες της αστυνομίας, τους κάνουν να διαλυθούν και να κρυφτούν. Επίσης οι norias αποτελούν παράδειγμα στις μελλοντικές γενιές της ευρηματικότητας των προγόνων τους.

Η Χάμα είναι από τις πόλεις που έχουν πληγεί ακόμη και πριν την κρίση πριν το 2011 αφού πολλές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και μάχες με πολλά θύματα έχουν γίνει εδώ εναντίον των κυβερνήσεων Assad. Σήμερα είναι υπό την κυβερνητική κατοχή.

Μείναμε μόνο 3 ώρες στην Hama, περπατήσαμε κατά μήκος του ποταμού Orontes, είδαμε τμήματα του υδραγωγείου και πως δουλεύουν οι υδατοτροχοί και στο τέλος φάγαμε ένα από τα καλυτέρα shawarma που δοκίμασα στην Συρία. Θεωρώ ότι ο χρόνος ήταν περιορισμένος για να απολαύσουμε αυτή την όμορφη και γεμάτη ζωντάνια πόλη και ίσως έπρεπε να έχουμε και μια διανυκτέρευση εκεί.

Από την Απάμεια μέχρι την Ηama κάναμε περίπου 1 ώρα μια απόσταση 54 χιλιομέτρων. Από την Δαμασκό η Xάμα (βρίσκεται βόρεια της Δαμασκού), μέσω της Ηoms απέχει 222 χλμ. περίπου 3 ώρες και από το Χαλέπι απευθείας είναι 136 χλμ περίπου 1μιση ώρα.

Η Hama είναι μια πόλη που βρίσκεται ανάμεσα στο Aleppo και τη Homs, οπότε καταλαβαίνετε ότι ανάλογα με τα ενδιαφέροντα σας μπορείτε να αλλάξετε την ροή του προγράμματος σας (σε σχέση με το δικό μας) σε συνεννόηση με το τοπικό γραφείο πάντα, αφού μόνοι σας δεν μπορείτε σχεδόν να πάτε πουθενά. Εμείς επειδή θέλαμε να επισκεφτούμε το Krak de Chevaliers και η διαδρομή διαρκεί περισσότερες από 4 ώρες απευθείας από Χαλέπι, σπάσαμε την διαδρομή με τις επισκέψεις στην Απάμεια και τη Χάμα ενδιάμεσα.

KRAK DE CHEVALIERS-

Συνεχίζουμε για το Krak de Chevaliers, το κάστρο των σταυροφόρων που βρίσκεται κοντά στα σύνορα με το Λίβανο. Η διαδρομή από την Χάμα διήρκησε περίπου 2 ώρες. Ηδη η ώρα είχε περάσει και υπήρχε η περίπτωση το κάστρο να κλείσει και να μην μπορέσουμε να επισκεφτούμε το εσωτερικό του. Επιτέλους φάνηκε από μακριά πάνω σε ένα λόφο 650 μέτρων, πέτρινο και επιβλητικό ενώ ο ήλιος είχε αρχίσει να δύει και του χάριζε υπέροχα χρώματα. Τότε χτύπησε το τηλέφωνο του guide μας που τον ενημερώνανε ότι ενώ η ώρα επίσκεψης για το κοινό πέρασε, θα μας περιμένουν, αφού είμασταν τόσο κοντά!

Αν και δεν τρελαίνομαι για τα κάστρα, πραγματικά χάρηκα που θα το προλαβαίναμε οριακά ανοιχτό. Πρώτα όμως έπρεπε να πάρουμε τις απαραίτητες φωτογραφίες εξωτερικά και να αποτυπώσουμε την εικόνα του, από τον λόφο απέναντι του. Όντως είναι ένα επιβλητικό οχυρό σκεφτόμουν όσο το κοιτούσα στον απέναντι λόφο και από κάτω του, έβλεπα την πεδιάδα του Orontes, αναλογιζομένη τον αμυντικό ρόλο που έπαιξε στην διάρκεια των αιώνων αλλά και πρόσφατα και πραγματικά άξιζε τον κόπο που φθάσαμε μέχρι εδώ! Γιατί στα ταξίδια μας αυτό που μετράει είναι οι στιγμές! και πραγματικά αυτή η στιγμή που το αντίκρυσα θα μείνει χαραγμένη στην μνήμη μου για χρόνια.

Είναι ένα καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό κάστρο, ίσως ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία μεσαιωνικής στρατιωτικής αρχιτεκτονικής στον κόσμο, χτίστηκε τον 11ο αιώνα και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα γοτθικής αρχιτεκτονικής, που ήρθε από τη Δυτική Ευρώπη και εφαρμόστηκε στη Μέση Ανατολή.

Η λέξη Krak προέρχεται από το Συριακό karak και σημαίνει φρούριο.

Το 1142 δόθηκε από τον Raymond II της Τρίπολης, στο τάγμα των Ιπποτών Hospitaller και παρέμεινε στην κατοχή τους έως ότου έπεσε το 1271 και εκδιωχθήκαν από τις στρατιές των Μαμελούκων.

Δεν θέλω να σταθώ στην ιστορία των Σταυροφόρων και των σταυροφοριών, για τις αξίες, την ηθική, τις αιματοχυσίες, τα καλά και τα άσχημα που κάναν από όπου πέρασαν θα σταθώ στο ότι ότι το krak είναι ογκώδες και πέτρινο με πολλαπλές οχυρώσεις, γεμάτο με αίθουσες μικρές και μεγάλες, αποθήκες, σκάλες, αυλές, σήραγγες, παρεκκλήσια που αν διαθέτεις χρόνο μπορείς να τριγυρνάς ώρες ολόκληρες. Θα σας προτείνω να έχετε ένα φακό μαζί σας γιατί σε κάποιες αίθουσες θα χρειαστεί να φωτίσετε για να δείτε που πατάτε, το έδαφος είναι ανώμαλο σε κάποια σημεία με λείες πέτρες και θέλει προσοχή. Επίσης θα έχετε την ευκαιρία να περπατήσετε επάνω στα τείχη και τους πύργους από όπου θα έχετε ωραία θέα σ όλη την περιοχή αν όμως έχετε πρόβλημα υψοφοβίας, θα σας πρότεινα να συνεννοηθείτε από πριν με τον guide σας και να μην το επιχειρήσετε αφού σε κάποια σημεία δεν υπάρχουν προστατευτικά.

Το krak υπέστη ζημιές τα χρόνια του τελευταίου πολέμου, βομβαρδίστηκε καθώς είχε καταληφθεί από την Αλ Νούσρα και οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις το ανακατάλαβαν το 2014 οπότε αρχίσαν διορθωτικές επισκευές και άνοιξε πάλι για το κοινό.

Το Krak des Chevaliers έχει ενταχθεί στον κατάλογο της UNESCO με μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς.

AL MISHTAYA

Με την έξοδο μας από το μεσαιωνικό φρούριο και αφού ευχαριστήσαμε τους φύλακες που μας περίμεναν υπομονετικά να τελειώσουμε καταλάβαμε ότι ήδη άρχισε να σκοτεινιάζει και με το αυτοκίνητο μας κατευθυνθήκαμε προς το χωριό Al Mishtaya (8 χλμ μακριά περίπου 1 τέταρτο απόσταση) ένα χριστιανικό χωριό όπου θα διανυκτερεύαμε αυτό το βράδυ σε ένα όμορφο ξενοδοχείο το Vila Rosa Hotel.

Αφού πήραμε τα κλειδιά του δωμάτιου μας διαπιστώσαμε ότι στο χωριό δεν υπήρχε πουθενά ηλεκτρικό, ούτε κάποιο μαγαζί ανοιχτό για να περάσουμε την ώρα μας, οι κάτοικοι δεν κυκλοφορούσαν στον δρόμο και έτσι αποφασίσαμε να ξεκουραστούμε και να κοιμηθούμε νωρίς γιατί την επόμενη ημέρα μας περίμενε ένα τα πιο σπουδαία αρχαιολογικά μνημεία του ταξιδιού μας που από μικρό παιδί είχα όνειρο να επισκεφτώ! Ενας αρχαιολογικός χώρος στην Έρημο της Συρίας, ένα ιστορικό μνημείο που άντεξε στο πέρασμα των αιώνων και τα τελευταία χρόνια ακούσαμε τόσα άσχημα νέα για την καταστροφή των μνημείων και τις λεηλασίες. που έγιναν εκεί!!!

Ναι αύριο θα πάμε στη Παλμύρα!

Patriarchal Monastery of St. George

Κοντά στο χωριό al-Mishtaya στην "Κοιλάδα των Χριστιανών", στη βορειοδυτική Συρία, βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου ή Deir Mar Georges είναι ένα ιστορικό ελληνορθόδοξο μοναστήρι. Δεν το επισκεφθήκαμε αλλά είναι από τα μέρη που αξίζει να επισκεφτεί κάποιος στην περιοχή.

Η σημερνή ημέρα ήταν γεμάτη και στο τέλος της ημέρας διαπιστώσαμε ότι προλάβαμε να κάνουμε όλα όσα είχαμε στο πρόγραμμα, δεν χάσαμε τίποτα, μόνο κερδίσαμε γνώσεις και νέες εικόνες.

Καλό βράδυ!

ΣΥΡΙΑ 2-11-2022

Διαβάστε επίσης για το οδοιπορικό μας, στη ΣΥΡΙΑ

ΒΟΛΤΕΣ ΣΤΑ ΔΑΙΔΑΛΩΔΗ ΣΤΕΝΑ ΤΗΣ ΔΑΜΑΣΚΟΥ - ΕΒΡΑΙΚΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ

Η επίσκεψη μου στο Sayyidah Ruqayyah Mosque ήταν μια ιδιαίτερη εμπειρία.

Μια καλημέρα صباح الخير και μια τυχαία συνάντηση με το δάσκαλο, εξελίχτηκε σε μια όμορφη βραδιά στην Δαμασκό της Συρίας

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΕΣ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΟΥ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ ΤΟΥ 2022

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ BARON HOTEL ΣΤΟ ALEPPO

Ταξίδι στην Συρία, γνωρίζοντας την Μaaloula και την Homs

Ταξίδι στη Συρία - Γνωρίζοντας το ΧΑΛΕΠΙ - ALEPPO

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΜΑΣ ΣΕ REAL TIME

FB Trips and Dreams by Mary

INSTAGRAM TripsandDreamsbyMary

Αποχαιρετώντας το Matka Canyon πήραμε τον δρόμο για τον επόμενο προορισμό μας το Τέτοβο - Τetovo. Για αυτή τη διαδρομή πληρώσαμε 2 φορές διόδια, από 40 δηνάρια κάθε φορά, συνολικά 2 ευρώ. Μέσω του E65 και του Α2 διανύσαμε μια απόσταση 40χλμ σε λιγότερο από μια ώρα, κάναμε περίπου 45 λεπτά. Αν ξεκινήσετε από τα Σκόπια ακολουθήστε τον Α2 και σε 50 λεπτά το πολύ θα βρεθείτε στο Τέτοβο αφού διανύσετε 44,1 χλμ. Νομίζω ότι θα πληρώσετε τα ίδια διόδια γιατί και οι δύο πορείες ακολουθούν τελικά τον Α2.

Το Τetovo βρίσκεται στα βόρεια των Σκοπίων και είναι κτισμένο στους πρόποδες του βουνού Šar που χωρίζει την Βορ. Μακεδονία από την Αλβανία. Το Τέτοβο ειναι η πόλη της Βόρειας Μακεδονίας που διοικητικά της ανήκει όμως αν περπατήσεις θα καταλάβεις ότι κάτι διαφορετικό συμβαίνει εδώ. Οι κάτοικοι της είναι διαφορετικοί από αυτούς που συναντήσαμε τις προηγούμενες ημέρες στην πρωτεύουσα των Σκοπίων και όταν λέω διαφορετικοί εννοώ τόσο προς τον τρόπο ντυσίματος όσο και στον τρόπο που μας κοιτούσαν σαν ξένους τουρίστες. Εδώ δεν θα ακούσεις μόνο την σκοπιανή διάλεκτο (Σλαβομακεδονική) αλλά περισσότερο την αλβανική γλώσσα καθώς η πόλη κατά την διάρκεια των χρόνων έτυχε να ανήκει για πολλές περιόδους στην Αλβανία. Χαρακτηριστικά θα σας αναφέρω ότι το 2001 η πόλη αποτέλεσε την κύρια βάση για τους Αλβανούς αντάρτες κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης με την κυβέρνηση της ΠΓΔΜ ενώ ακόμη και σήμερα τα περισσότερα Αλβανικά πολιτικά κόμματα(Δημοκρατικό Κόμμα των Αλβανών (DPA), Δημοκρατική Ένωση για Ενσωμάτωση (DUI) και το Κόμμα Δημοκρατικής Ευημερίας (PDP) έχουν την έδρα τους εδώ.

Στα καταστήματα θα δεις πολλές πινακίδες γραμμένες στα Αλβανικά. Επίσης εδώ θα δεις αντί για την σημαία των Σκοπίων, την κόκκινη με το χρυσό ήλιο, να υψώνεται η κόκκινη σημαία της χώρας των αετών, δηλαδή της Αλβανίας.

Κατά την διάρκεια της επίσκεψης μου, έμαθα και κατανόησα ότι το Τέτοβο, είναι η πόλη που μένουν κυρίως Αλβανοί, έχουν τον δικό τους τρόπο ζωής και τις δικιές τους συνήθειες, εσείς αν θέλετε να μάθετε περισσότερα μπορείτε να αναζητήσετε πληροφορίες στο διαδίκτυο, γιατί δεν είμαι καλή στις πολιτική και δεν θέλω να δίνω και λάθος πληροφορίες..

Το Τέτοβο έχει πληθυσμό περίπου 55.000 κάτοικους και είναι η 5 μεγαλύτερη σε πληθυσμό, πόλη της χώρας. Το παλιό του όνομα ήταν Καλκαντέλεν.

ΓΙΑΤΙ ΛΟΙΠΟΝ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΤΟ ΤΕΤΟΒΟ - ΤΙ ΘΑ ΔΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΚΑΝΕΙ?

Ο διαφορετικός τρόπος ζωής των κατοίκων, η αρχιτεκτονική των κτηρίων της πόλης στο κέντρο, η διαφορετικότητα των κτηρίων στα γραφικά σοκάκια της παλιάς πόλης, το Sarena Τζαμί, το Arabati Baba Teke Dervish, δυο σημαντικοί θρησκευτικοί χώροι της Βόρειας Μακεδονίας τόσο για τους ντόπιους όσο και για τους τουρίστες, κάνουν την πόλη ενδιαφέρουσα για μια επίσκεψη.

Την πόλη μπορείτε εύκολα να την περπατήσετε με τα πόδια και να δείτε τα πιο σημαντικά της αξιοθέατα. Εμείς όμως, αφού αφήσαμε τις αποσκευές μας στο ξενοδοχείο που ήταν σε κεντρικό σημείο της πόλης, πήραμε με το αυτοκίνητο την κεντρική οδό με τα πολλά εμπορικά καταστήματα καφέ και εστιατόρια για να μην ξοδέψουμε τον χρόνο μας σε συνεχόμενες στάσεις και ψώνια, για να φθάσουμε νωρίς στην γέφυρα, που από κάτω περάνει ο ποταμός της πόλης, ο Pena - Πένα.

Εδώ θα σας αναφέρω ότι κάναμε λάθος που δεν περπατήσαμε γιατί η πόλη έχει αρκετή κίνηση, όταν η αγορά είναι σε λειτουργία, υπάρχει ένα μικρό μποτιλιάρισμα και ένα πρόβλημα στους χώρους στάθμευσης, ειδικά αν πας ψάχνοντας ή όταν ο ιμάμης καλεί τους πιστούς για προσευχή.

Όμως βρήκαμε την λύση, δίπλα στο ποτάμι σ΄ ένα ελεύθερο παρκινγκ, αφήσαμε το αυτοκίνητο, για να συνεχίσουμε με τα πόδια, προκειμένου να επισκεφτούμε το τζαμί.

Αρχικά διαπιστώσαμε ότι είναι μια πόλη με αρκετό πράσινο και ένα μεγάλο πάρκο στο κέντρο της όπου συναθροίζονται οι ντόπιοι, μεγάλοι και παιδιά σε χώρους αναψυχής, στα παγάκια και τις παιδικές χαρές, ενώ διαπιστώσαμε ότι το πάρκο αποτελεί μέρος του συγκροτήματος του τζαμιού, που φιλοξενεί σήμερα το χαμάμ, το τζαμί, ένα πέτρινο γεφύρι, ενώ παλαιότερα υπήρχε και ένα καραβάν σαράι οπως μας είπε ένας νεαρός που πιάσαμε κουβέντα, όταν μας ρώτησε από που ήρθαμε για να επισκεφτούμε την πόλη του.

HAMAM OF TETOVO

Το Χαμάμ βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το τζαμί, δίπλα στο ποτάμι και είναι ένα όμορφο πέτρινο κτήριο με τρούλους. Σήμερα λειτουργεί σαν πολιτιστικός χώρος, φιλοξενεί την Πινακοθήκη των Εικαστικών Τεχνών - art gallery όπως αναγράφεται στη πινακίδα. Αν είσαστε τυχεροί και το βρείτε ανοιχτό σας προτείνω να το επισκεφτείτε για να το δείτε εσωτερικά. Η είσοδος είναι δωρεάν. Ήταν κλειστό και λίγο παραμελημένο αλλά δεν θα το σχολιάσω αυτό, ίσως έτυχε γιατί σαν πόλη την βρήκα μια χαρά.

ΤΟ ΠΕΤΡΙΝΟ ΓΕΦΥΡΙ

Συνεχίστε να περάσετε το πέτρινο γεφύρι που συνδέει τις δύο όχθες του ποταμού Πένα και σας οδηγεί προς το Šarena Džamija.Πρόκειται για ένα μονότοξο πέτρινο γεφύρι που χτίστηκε τον 15ο αιώνα.

Στην πόλη υπάρχουν τρία πέτρινα γεφύρια, που διασχίζουν τον Ποταμό Πένα.

SARENA MOSQUE - SARENA DZAMIJA OF TETOVO- TO TZAMI TOY TETOVO

Το Sarena Mosque το "διακοσμημένο ή χρωματιστό τζαμί" οπως το αποκαλούμε στα Ελληνικά, είναι ένα από τα ωραιότερα τζαμιά που έχω δει μέχρι σήμερα, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, ένα εξαίσιο δείγμα οθωμανικής μπαρόκ αρχιτεκτονικής, που το καθιστούν μοναδικό στα Βαλκάνια και θα πρέπει να το βάλετε στην λίστα σας για επίσκεψη.

Χτίστηκε το 1495, με σχέδια του Isak Bey, ενώ χρηματοδοτήθηκε από δύο αδελφές από το Τέτοβο, που ονομάζονταν Hurşide και Mensure. Αυτές λοιπόν έδωσαν την προίκα τους για την ανέγερση του τζαμιού, κάτι πολύ πρωτοποριακό για την εποχή, αφού τα δημόσια και θρησκευτικά κτήρια χρηματοδοτούνταν από άνδρες, κυρίως Πασσάδες, μπέηδες και πολύ πλουσίους. Το τζαμί επισκευάστηκε και επεκτάθηκε, από τον Αμπντουραχμάν Πασά (Adurahman Pasha) Οθωμανό φεουδάρχη αλβανικής καταγωγής, το 1883 αφού προηγουμένως υπέστη ζημιές από σεισμούς και φωτιά. Για να τον τιμήσουν έδωσαν στο τζαμί νέο όνομα "xhamia e pashes tetov-Pasha Džamija-το τζαμί του Πασσά" που θα δείτε ακόμη και σήμερα στις πινακίδες του. Κατά την διάρκεια των χρόνων που πέρασαν, έγιναν πολλές ανακαινίσεις στο τζαμί και σήμερα είναι πολύ καλά διατηρημένο χωρίς να έχει χάσει την αρχική αίγλη του.

Το τζαμί, χτίστηκε πάνω σε τετράγωνη κάτοψη, έχει νάρθηκα δηλαδή χώρο εισόδου που είναι ανοιχτός στις τρεις πλευρές και κεραμοσκεπή, χαρακτηριστικό της οθωμανικής αρχιτεκτονικής των κτηρίων και όχι των τζαμιών που συνήθως έχουν τρούλο εξωτερικά. Εδώ ο τρούλος είναι κρυμμένος!

Αφού περάσετε την πόρτα εισόδου του περιφραγμένου εξωτερικά χώρου, θα βρεθείτε στην αυλή (Sahn) όπου υπάρχει η κρήνη για να πλένονται οι πιστοί πριν εισέλθουν στο χώρο προσευχής. Στην αυλή υπάρχει και το μαυσωλείο ( Türbe ) με τους τάφους των δύο αδελφών.

Πάνω από την είσοδο στο εσωτερικό του τζαμιού, θα δείτε τρία στρογγυλεμένα μπαλκόνια με σκαλιστά ξύλινα κάγκελα. Από την οροφή κρέμεται ο κεντρικός πολυέλαιος που περιβάλλεται από 4 μικρότερα κρεμαστά φωτιστικά με κρύσταλλα. To πάτωμα καλύπτεται από παχύ χαλί με κόκκινα και γαλάζια χρώματα.

Εδώ υπάρχει το Müezzin mahfili, μια ειδική υπερυψωμένη πλατφόρμα, απέναντι από το Mihrab (κόγχη προσευχής) κατασκευασμένα από ολόλευκο μάρμαρο (για να έχουν αντίθεση στον πολύχρωμο χώρο), όπου ο μουεζίνης γονατίζει και ψέλνει ως απάντηση στις προσευχές του ιμάμη που βρίσκεται στην κορυφή του μιναρέ.

Ανάμεσα στους ζωγραφισμένους τοίχους υπάρχουν παράθυρα με ζωγραφισμένα εσωτερικά παντζούρια ενώ αναμεσά τους υπάρχουν όμοια ζωγραφισμένα ξύλινα παραθυρόφυλλα για να υπάρχει συμμετρία. Παρόμοια τεχνική έχω δει σε βόρειες χώρες, όπου επειδή το κόστος των τζαμιών ήταν ακριβό ζωγράφιζαν εξωτερικά παράθυρα στους χτισμένους τοίχους, για την συμμετρία.

Αυτό που πραγματικά με εντυπωσίασε είναι οι τοιχογραφίες του τζαμιού με διακοσμήσεις με υπέροχα χρώματα και θέμα κυρίως τα λουλούδια σε αντίθεση με τις επενδύσεις πλακιδίων στις επιφάνειες που συνηθίζεται να βλέπουμε στα τζαμιά.

Οι τοιχογραφίες τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά δημιουργήθηκαν με μια ιδιαίτερη τεχνική που ονομάζεται "secco" (Aν τοποθετήσει κάποιος τα χρώματα σε μία επιφάνεια κονιάματος που έχει ήδη στεγνώσει ή σκληρύνει τότε το αποτέλεσμα δεν είναι νωπογραφία "fresco" και χρειάζεται οπωσδήποτε ένα συνδετικό υλικό που θα κρατήσει τα χρώματα στην επιφάνεια του κονιάματος αυγό, λάδι ή ζωική κόλλα. Aυτή η τεχνική λέγεται "secco"). Το συνδετικό υλικό εδώ ήταν περισσότερα από 30.000 αυγά που χρησιμοποιήθηκαν για να φτιαχτεί η διακόσμηση του τζαμιού που θαμάζουμε χωρίς αλλοιώσεις, μέχρι σήμερα.

Οι τοιχογραφίες είναι έργα των έμπειρων δασκάλων του Ντεμπάρ (πόλη Ντεμπάρ ή Δίβρη της Βόρειας Μακεδονίας που φημίζεται εκτός από τους ζωγράφους της και για την περίφημη Σχολή της Δίβρης που γέμισε θαυμάσια ξύλινα τέμπλα όλη τη χερσόνησο του Αίμου). Οι καλλιτέχνες εκτός από τη ζωγραφική του εσωτερικού και του εξωτερικού του τζαμιού, διακόσμησαν και τον τεκέ του Δερβίση Arabati-baba και πολλά σπίτια μπέηδων της περιοχής, την ίδια περίοδο.

Ενώ οπως ήδη σας ανάφερα πιο πάνω, εξωτερικά δεν φαίνεται τρούλος λόγω της κεραμοσκεπής, στο εσωτερικό θα δείτε τον τρούλο ζωγραφισμένο με υπέροχες τοιχογραφίες που απεικονίζουν γεωμετρικά σχήματα, αραβουργήματα, ανθοστήλες, τοπία και κτήρια. Ξεχωρίζει μια τοιχογραφία της Μέκκας, η οποία θεωρείται η μοναδική τοιχογραφία του είδους της στη Ν.Α. Ευρώπη.

Η είσοδος στο τζαμί είναι δωρεάν, πρέπει όμως να αφήσετε τα παπούτσια σας στα ράφια που βρίσκονται έξω και οι γυναίκες να καλύψουν το κεφάλι τους, με δική τους μαντήλα ή από αυτές που υπάρχουν πριν την είσοδο. Φροντίστε να είσαστε εκεί, σε ώρα εκτός της προσευχής γιατί πολύ πιθανό να μην σας επιτραπεί η είσοδος ούτε να σας αφήσουν να το φωτογραφήστε. Εμείς βρεθήκαμε εκεί όταν τέλειωσε η προσευχή και μείναμε αρκετή ώρα στο εσωτερικό του, επειδή ο πλούσιος διάκοσμος του μας εντυπωσίασε. Οι φωτογραφίες επιτρέπονται.

Σας προτείνω στο τέλος της επίσκεψης σας να κάνετε μια βόλτα γύρω - γύρω από το τζαμί και εξωτερικά, από την μεριά του δρόμου και είμαι σίγουρη ότι θα φύγετε από εδώ με τις καλύτερες εντυπώσεις. Ολο το εξωτερικό του είναι καλυμμένο με τοιχογραφίες με πιο απαλά χρώματα και πιο γεωμετρικά σχήματα, που αν τις δεις από μακριά μοιάζουν με τραπουλόχαρτα.

Ένα τζαμί, έργο τέχνης που όμοιο του δεν έχω δει μέχρι τώρα ούτε σε αραβικές χώρες που επισκέφτηκα. Επειδή δεν γνωρίζουν πότε ακριβώς έγιναν οι τοιχογραφίες θεωρώ ότι γυναικείο χέρι επιμελήθηκε όλες τις εργασίες και έχουμε ένα τόσο όμορφο και χρωματιστό αποτέλεσμα. Δεν ξεχνάμε ότι η κατασκευή χρηματοδοτήθηκε από δυο γυναίκες οι οποίες μάλλον είχαν χρήμα, μεράκι αλλά και ισχυρό λόγο σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία!

ARABATI BABA TEKKE DERVISH - ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΩΝ ΔΕΡΒΙΔΗΔΩΝ

Το δεύτερο πιο ιστορικό και θρησκευτικό μνημείο του Τέτοβο, που αξίζει να επισκεφτεί κάποιος είναι το Arabati Baba Tekke. Ο τεκέ του Arabati-baba και το τάγμα των Μπεκτασήδων, άρχισε να ιδρύεται το 1538, από τον Sersem Ali Baba ο οποίος ήταν Οθωμανός δερβίσης που έφτασε εδώ από την Κωνσταντινούπολη ενώ δίδαξε εδώ μέχρι τον θάνατό και ολοκληρώθηκε το 1548 όταν ο τελευταίος μαθητής του, ο Arabati Baba έκτισε ένα μοναστήρι δερβίσηδων, γύρω από τον turbe του Sersem Ali, για τον τιμήσει. Η τελευταία ανακαίνιση, έγινε τον 18ο αιώνα από τον Redzep Pasha και τον γιο του Abdurahman Pasha.

Το μοναστήρι δεν είναι μόνο ένα θρησκευτικό ίδρυμα των Μπεκτασήδων αλλά και πολιτιστικό και εκπαιδευτικό ίδρυμα. Οι Μπεκτασί, είναι ένα μυστικιστικό τάγμα του Ισλάμ με σημαντική παρουσία κυρίως στην Αλβανία. Το τάγμα των Μπεκτασήδων συνδυάζει στοιχεία του Ισλάμ, του σουφισμού και του μυστικισμού και είναι γνωστό για τη θρησκευτική του ανοχή και την ανοιχτή του στάση απέναντι σε άλλες θρησκείες.

Ο Μπεκτασής που βρήκαμε εκεί, όταν μας είδε μας κάλεσε κοντά του, μας υποδέχθηκε θερμά και αφού έμαθε τον τόπο καταγωγής μου, μας μίλησε για τον τεκέ Μπεκτασήδων με το όνομα Ιρενί Τεκέ, κοντά στο χωριό Ασπρόγεια Φαρσάλων, στη Θεσσαλία και τις σχέσεις που έχουν μέχρι και σήμερα, τις επισκέψεις τους και τις εκδηλώσεις μνήμης στους προγόνους τους, ενώ μας έδειξε φωτογραφίες από την πρόσφατη επίσκεψη του, στο χωριό Ασπρόγεια Φαρσάλων. Σε αυτό τον τεκέ, μόναζαν Αλβανοί Μπεκτασήδες μου αποκάλυψε. Ιδέα δεν είχα ότι υπάρχει τέτοιος τεκές στην Ελλάδα και μάλιστα στην περιοχή μου. Έπρεπε να φθάσω στο Τέτοβο για να το μάθω! βρε τι μαθαίνουμε στα ταξίδια μας!

Με μια αναμνηστική φωτογραφία και αφού μας κέρασε και ένα γλυκάκι, ενώ μου χάρισε και ένα τριαντάφυλλο από τον κήπο του, πήραμε τον δρόμο επιστροφής για το κέντρο της πόλης.

Ο τεκέ του Arabati-baba, είναι το καλύτερα σωζόμενο κατάλυμα Μπεκτασήδων στην Ευρώπη, ενώ γίνονται εργασίες αποκατάστασης πολλών κτηρίων του, έχει δένδρα, κήπους με φροντισμένα παρτέρια, αίθουσες προσευχής, τραπεζαρίες, καταλύματα, πυργόσπιτα, και ένα υπέροχο μαρμάρινο σιντριβάνι μέσα σε ένα ξύλινο κιόσκι.

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΙΟΥ

Την εκκλησία των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, θα την ανακαλύψετε στις βόλτες σας, στο τμήμα της παλιάς πόλης, του Τέτοβο. Χτίστηκε την περίοδο 1903-1918 και καθαγιάστηκε το 1925. Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό της, έγιναν από τον Danilo Nestorovski το 1924. Η εκκλησία είναι μια λευκή τρίκλιτη βασιλική με κεντρικό τρούλο.

Αξίζει ένας περίπατος στην παλιά πόλη για να έχετε μια διαφορετική εικόνα της πόλης με τα σοκάκια και τα γραφικά σπίτια της πολλά από τα οποία ανακαινίζονται χωρίς να χάσουν την ταυτότητα τους. Σε αντίθεση με το κέντρο της πόλης, που θυμίζει κυρίως λόγω των κτηρίων της, την Σοβιετική περίοδο που πέρασε η χώρα, όταν ακόμη ονομαζότανε Γιουγκοσλαβία.

ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΟΥ TETOVO - Kalaja e Tetoves - Tetovo Fortress - Baltepe Fortress

Αφήσαμε τελευταίο για το πρωί πριν εγκαταλείψουμε την πόλη που με εξέπλησσε ευχάριστα, το Φρούριο του Tetovo, σας έχω πει νομίζω πόσο βαριέμαι τις επισκέψεις στα φρούρια. Δεν ξέρω αλλά για έναν λόγο όλα μου φαίνονται ίδια!!!

Ένα πέτρινο φρούριο και εδώ λοιπόν χτισμένο σε ένα στρατηγικής θέσης υπερυψωμένο λόφο, στο λόφο Bal Tepe, 300 μέτρα πιο ψηλά από την πόλη, για να βλέπουν από μακριά τους εχθρούς που πλησιάζουν την περιοχή.

Το φρούριο χτίστηκε το 1820 από τον Αντουραχμάν Πασά. Χαρακτηριστικό του ήταν ότι στον λόφο είχαν φτιαχτεί σήραγγες που το συνέδεαν με τα οθωμανικά σπίτια της πόλης.

google photo

Σήμερα είναι ένα ερειπωμένο και παραμελημένο μέρος. Από το φρούριο και τα εσωτερικά κτίρια, απομένουν μόνο υπολείμματα, κυρίως από τους τείχη, τις σήραγγες, τα λουτρά και το πηγάδι. Από τα πιο παλαιά κτήρια σώζεται η στρατιωτική τραπεζαρία που έχει αποκατασταθεί και διατηρηθεί, διατηρώντας έτσι το εξωτερικό του κτηρίου. Εδώ βρίσκεται και η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου του 14ου αιώνα.

Υπάρχει ασφαλτοστρωμένος δρόμος προς την κορυφή του λόφου και το φρούριο.
Αυτά φίλοι μου όμως δεν είναι προσωπική μου εμπειρία από την επίσκεψη στο κάστρου, την γλύτωσα αυτή τη φορά, γιατί η παρέα τρελαίνεται για κάστρα αλλά μας τα είπε κάτοικος της περιοχής και τελικά αποφασίσαμε να μην ανέβουμε τόσο δρόμο έστω και με το αυτοκίνητο αφού εκτός από θέα στην περιοχή δεν θα είχε κάτι ιδιαίτερο να δούμε.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΔΙΑΜΟΝΗ

Για διαμονή σας προτείνω ανεπιφύλακτα το κεντρικό ξενοδοχείο Hotel Lirak το οποίο διαθέτει πάρκινγκ, ακριβώς μπροστά του, στο δρόμο. Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης και από εδώ με τα πόδια μπορείτε να φθάσετε εύκολα όπου επιθυμείτε.

Τα δωμάτια είναι άνετα, ήσυχα για ξεκούραση και ύπνο αλλά και καθαρά. Η τιμή του είναι σχετικά χαμηλή σε σχέση με άλλα ξενοδοχεία της ίδιας κατηγορίας.

Το πρωινό του ικανοποιητικό, εξάλλου δεν μας ενδιέφερε ιδιαίτερα γιατί είχαμε στο μυαλό μας να φάμε ένα μπουρέκι και να πιούμε έναν τουρκικό καφέ εκτός ξενοδοχείου για να ανακατευτούμε με τους ντόπιους.

Hotel Lirak-Bulevard Iliria 10, Tetovo

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΦΑΓΗΤΟ

Στο κέντρο της πόλης υπάρχουν πολλά εστιατόρια με καλό τοπικό φαγητό. Εμείς διαλέξαμε να περπατήσουμε εκτός κέντρου, στα γραφικά σοκάκια της παλιάς πόλης όπου ακούσαμε ότι υπάρχει μια ταβέρνα με καλό παραδοσιακό φαγητό και ωραίο κρασί. Πράγματι η ταβέρνα BEL MHA άξιζε τον κόπο. Ωραίο παραδοσιακό περιβάλλον με πολλά φολκλόρ αντικείμενα, και ένα ωραίο αίθριο στην πίσω περίκλειστη εσωτερική αυλή, ζητείστε αν ο καιρός το επιτρέπει να καθίσετε εκεί. Το φαγητό καλό, μαγειρεμένα και ψητά, οι φρέσκες σαλάτες, τα ψητά λαχανικά, τα ορεκτικά, όλα σε μεγάλη ποικιλία για να επιλέξετε αυτά που θα ικανοποιήσουν τον ουρανίσκο σας. Οι μερίδες μεγάλες και οι τιμές τίμιες. Το προσωπικό ευγενικό και φιλικό, πρόθυμο να εξυπηρετήσει με λίγα σλαβικά, λίγα ελληνικά και λιγότερα αγγλικά αλλά τελικά συνεννοηθήκαμε και γελάσαμε και πολύ.

Θα σας προτείνω να δοκιμάστε τους σαρμάδες, την ελληνική σαλάτα, το ψωμί με τις ανάλαφρες νιφάδες τυριού από πάνω αλλά και τοπικά πιάτα με κοτόπουλο και κρέας με μπόλικη κρέμα από πάνω τους.

Ζητήστε το κόκκινο κρασί με το όνομα ALEXANDREIA ή μια τοπική μπύρα CKOΠCKO για να τα συνοδεύσετε.

Το κατάστημα ανοίγει στις 9 π.μ. και κλείνει το βράδυ στις 11.

Διευθυνση-Restoran BELAMIA -Goce Delcev 108, Tetovo 1220 tl+389 44 331 332

Θα σας προτείνω πριν φύγετε οριστικά από το Tetovo να δοκιμάσετε ένα ζεστό μπουρέκι με τυρί ή ότι άλλη γέμιση θέλετε κάτι που κάναμε και εμείς γιατί μάθαμε ότι η πόλη φημίζεται για την παρασκευή τους.

Δημοφιλές φαγητό που πρέπει να δοκιμάσετε στο Tetovo, είναι το tavtse gravtse προφέρεται τάβτσε γκράβτσε και είναι τα γνωστά μας φασόλια στο πήλινο που συνοδεύονται αν θέλετε, με κεμπάπια και σουτζούκια, εμείς το δοκιμάσαμε πολλές φορές τις ημέρες που μείναμε στα Σκόπια.

Τα περισσότερα φαγητά στο Τέτοβο και γενικότερα στην Βόρεια Μακεδονία, έχουν έντονη οθωμανική επιρροή και σας έχω κάνει ειδική αναφορά για αυτά στο άρθρο μας για τα Σκόπια, για να ξέρετε τι θα φάτε και τι θα πείτε στην χώρα..

Τέλος, θεωρώ ότι μια ημέρα είναι αρκετή για επίσκεψη στο Τέτοβο, έτσι μπορείτε να κάνετε μια ημερήσια εκδρομή από τα Σκόπια ή την Οχρίδα μέχρι εδώ ή να ακολουθήσετε το δικό μας πρόγραμμα και να κάνετε μια διανυκτέρευση. Εμείς φθάσαμε νωρίς το απόγευμα στην πόλη και φύγαμε την επόμενη ημέρα νωρίς το πρωί καταφέρνοντας να δούμε τα πιο σημαντικά αξιοθέατα.

Κλείνοντας θα σας προτείνω, αν δεν έχετε δικό σας αυτοκίνητο ή δεν θέλετε να μετακινηθείτε με αυτό εκτός πόλης, να κάνετε μια κράτηση μέσω του Get Your Guide για να δείτε όμορφα μέρη της Βόρειας Μακεδονίας.

Ακολουθήστε μας, σε Facebook και instagram

Διαβάστε επίσης για το ταξίδι μας στη Βόρεια Μακεδονία

20 + things to do in Skopje - mini Guide

MUST DO IN NORTH MACEDONIA -SKOPJE

MUST DO IN TETOVO

ΣΥΡΙΑ 2-11-2022

TRAVEL WITH US

About Me

Hello!! I'm Mary!

Follow Me

Facebook Page

MEMBER OF

Popular Posts

Blog Archive

Translate

Φόρμα επικοινωνίας

This work is copyrighted