Η ημέρα μας βρήκε να ξυπνάμε νωρίς το  πρωί, με ένα καφέ στο χέρι, για να πάρουμε τους δρόμους και τα βουνά. Η ημέρα μας, περιελάβανε την επίσκεψη στη Βέροια (μπορείτε να δείτε τι κάναμε ΕΔΩ) και την περιήγηση μας, στα πιο σημαντικά μοναστήρια της περιοχής που έχουν  αρχαιολογικό, ιστορικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και είναι κτισμένα σε τέτοια σημεία που σου κόβουν την ανάσα από την ομορφιά και το  φυσικό κάλλος της περιοχής. Βουνά και καταπράσινα τοπία, φιδωτοί δρόμοι που σε ανεβάζουν ψηλά στο όρος Βέρμιο ή σε κατεβάζουν πιο χαμηλά εκεί που κυλάνε τα ήρεμα νερά του Αλιάκμονα ποταμού. 

νέος ναός

«Απίστευτα γεγονότα συμπορεύονται με τη ζωή της Σουμελιώτισσας. Πίσω από τα γεγονότα αυτά αισθάνεται κανείς την αγωνία και τον αγώνα της Σουμελιώτισσας που πασχίζει πώς να προστατέψει την πίστη και το γένος και να διατηρήσει αναλλοίωτη την Ελληνορθόδοξη ταυτότητά του και άσβεστη την εθνική και ιστορική του μνήμη» 

«Ήρθαν όμως πιο δύσκολες, πιο τραγικές μέρες με τον ξεριζωμό (1922-1924). Τίποτε δεν μπόρεσε να ματαιώσει τον επάρατο ξεριζωμό Με τον ξεριζωμό, η Σουμελιώτισσα τάφηκε, με κοπετούς και θρήνους, από τους τελευταίους μοναχούς Της, στα αγιασμένα χώματά Της.

Δέκα χρόνια θαμμένη Η απεριόριστη αγάπη των ξεριζωμένων και η λαχτάρα τους να ξαναπροσκυνήσουν την εικόνα Της, θέριευε την ελπίδα της απελευθέρωσής Της Η πίστη και η τόλμη έφεραν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα ήρθαν στο φως η Εικόνα, ο πολύτιμος Σταυρός με το Τίμιος Ξύλο και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο, που ήταν θαμμένα κοντά στο παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας» και το 1931 επιστρέφουν στην Ελλάδα στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών.

 «Είκοσι χρόνια μουσειακό αντικείμενο Η Παναγία και πάλι φώτισε ένα νοσταλγό Και η φαεινή εκείνη ιδέα του Φ. Κτενίδη δεν άργησε να γίνει πραγματικότητα η Εικόνα παραδόθηκε στο Σωματείο «Παναγία Σουμελά» και το 1952 ενθρονίστηκε, με κάθε επισημότητα στην καινούργια Της βίγλα, πάνω στο υψίπεδο του Βερμίου. Κανείς δεν ήταν δυνατόν να υποψιαστεί ότι η Παναγία Σουμελά σε λίγα μέσα χρόνια θα γινόταν Πανελλήνιο Προσκύνημα με παγκόσμια φήμη».

παλιός και νέος ναός

Στις 15 Αυγούστου 1952 λοιπόν σύμφωνα με τις πληροφορίες έγιναν τα θυρανοίξια του μικρού, παλιού, πετρόκτιστου Ναού και εγκαθίσταται η εικόνα της Παναγίας που φυλασσότανε μέχρι τότε στο Βυζαντινό Μουσείο. Ο Πόντιος Φίλων Κτενίδης έγραψε τότε στην Ποντιακή Εστία: «Ατώρα θεμελίωσα, και χτίζω ξάν’ φωλέαν, θα έχω ξάν’ τα σήμαντρά μ’ θα έχω τα καμπάνας». 

παλιός ναός

 

Σύντομα η Ιερά Μονή γίνεται γνωστή και επισκέπτες από όλο τον κόσμο έφταναν μέχρι εδώ για να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα και έτσι για τις ανάγκες του προσκυνήματος  ιδρύθηκε την δεκαετία του ΄70, ακριβώς δίπλα μια νέα μεγαλύτερη εκκλησία η οποία διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, με μολυβοσκέπαστο θόλο εξωτερικά ενώ προστέθηκαν στον χώρο ξενώνες και άλλα κτίσματα για να εξυπηρετούνται οι ανάγκες των προσκυνητών. 

νέος ναός

νέος ναός

Τον Αύγουστο του 1993 επιστράφηκαν στην Ιερά Μονή από το Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών όπου φυλασσόταν, ο πολύτιμος σταυρός με τίμιο ξύλο, το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστοφόρου. Θα δείτε επίσης κατά την διάρκεια της επίσκεψης και του προσκυνήματος τον ενεπίγραφο χρυσοκέντητο Επιτάφιο της Μονής Σουμελά.

Στην έξοδο της εκκλησίας υπάρχει το αγίασμα και το αγιασμένο λάδι, τα οποία μπορείτε μόνοι σας να αποθηκεύσετε σε μπουκαλάκια τα οποία πρέπει να έχετε μαζί σας ή να τα αγοράσετε από τα μαγαζάκια που βρίσκονται στον προαύλιο χώρο, πριν την είσοδο σας στον ναό.

Εντύπωση μας έκανε η καθαριότητα που επικρατεί σ όλους τους χώρους του ναού και στον περιβάλλον χώρο και καθώς συναντήσαμε κάποιες κυρίες που καθάριζαν σταθήκαμε για να τις ρωτήσουμε κάποιες λεπτομέρειες που θέλαμε να μάθουμε, έχουμε και εμείς τα χούγια μας, τι να κάνουμε, να ρωτάμε τους ντόπιους και να λύνουμε τις απορίες μας, μάθαμε λοιπόν ότι προσέρχονται εθελοντικά στον χώρο και καθαρίζουν, ενώ και άλλοι από την περιοχή βοηθάνε στις εργασίες εσωτερικά και εξωτερικά του ναού. 

Στην κουβέντα μας μάθαμε ότι στον χώρο υπάρχουν, μια  αξιόλογη βιβλιοθήκη και μια μουσειακή συλλογή η οποία βρίσκεται στο κάτω και πίσω μέρος του ναού και είναι επισκέψιμη κατόπιν ραντεβού. 

Έτσι είχαμε την τύχη να ξεναγηθούμε στο χώρο, κατόπιν ειδικής έγκρισης (λόγω covid-19 όλα είναι πιο δύσκολα) από την υπεύθυνη που για καλή μας τύχη βρήκαμε στο γραφείο της και να μάθουμε λεπτομέρειες για το ιερό προσκύνημα και την ιστορία του, την ώρα που πίναμε το καφεδάκι που μας πρόσφερε.  Πληροφορίες μάθαμε και  κατά την επίσκεψη μας στο Μουσείο και πραγματικά μείναμε έκθαμβοι από τα αντικείμενα και τα εκθέματα άμφια, ιερά σκεύη, εικόνες, στολές των Ποντίων κ.α. που έχουν συγκεντρώσει καθώς και και για τις δράσεις του Πανελλήνιου Ιερού Προσκυνήματος Ν.Π.Δ.Δ. ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ.

Θα δείτε επίσης κατά την διάρκεια της επίσκεψης  τον ενεπίγραφο χρυσοκέντητο Επιτάφιο της Μονής Σουμελά που παραχωρήθηκε στην Μονή το 1997 από το Μουσείο Μπενάκη.

(ευχαριστούμε πολύ την κα Πόπη Καραγιώργη, για τον χρόνο της, την προσπάθεια για την έγκριση και την φιλοξενία).

Από μικρό παιδί είχα να επισκεφτώ, την Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά, τότε που με τους γονείς μου, με φίλους και γείτονες  ήρθαμε μέχρι εδώ με εκδρομικό λεωφορείο για να προσκυνήσουμε την Χάρη της Παναγίας Σουμελά, ανήμερα της γιορτής της Παναγίας, στις 15 Αυγούστου. Ακόμη θυμάμαι πόσο κόσμο, πόσα αυτοκίνητα και λεωφορεία είχαμε συναντήσει εδώ, βρήκαμε και πολλούς Πόντιους όπως έλεγε η μάνα μου (όταν γύρισα σπίτι έψαξα και έμαθα την ιστορία τους καθώς δεν είχα ξανακούσει για αυτούς) αλλά και κόσμο από κάθε γωνιά της Ελλάδας που είχαν φθάσει μέχρι εδώ για να την τιμήσουν, να προσκυνήσουν την εικόνα της, να την παρακαλέσουν να τους έχει καλά αλλά και να την γιορτάσουν παρακολουθώντας τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνταν στο χώρο με μουσικές και ποντιακά χορευτικά συγκροτήματα. 

Ακόμη θυμάμαι τον μεγάλο χώρο έξω από τον προαύλιο χώρο της εκκλησία γεμάτο από κόσμο, να μην μπορείς να βρεις μια καρέκλα να καθίσεις, να πεις ένα νερό, ένα αναψυκτικό να τσιμπήσεις κάτι στα εστιατόρια και τα μικρά μαγαζάκια που είχαν στηθεί για τους εορτασμούς. Ευτυχώς τότε κουβαλούσαμε νερά και φαγητό μαζί μας, οι γονείς μας ήταν προνοητικοί και έτσι δεν μας έλειπε τίποτε. 

Όπως διαπίστωσα δεν άλλαξε πολύ αυτός ο χώρος, μόνο που τώρα δεν είχε κόσμο, ούτε πολλά αυτοκίνητα παρκαρισμένα και έτσι απόλαυσα την βόλτα μου στα εστιατόρια, τα μικρά μαγαζιά που εκτός από τα αναμνηστικά, τα εκκλησιαστικά είδη που έχουν όλα τα μοναστήρια προς πώληση και τα σουβενίρ προσφέρουν και ποντιακές λιχουδιές... τα πισία πασπαλισμένα με ζάχαρη, τα πιροσκί, τα πεινιρλί κ.α. και επιτέλους μπορέσαμε άνετα να καθίσουμε στα τραπεζάκια να τα απολαύσουμε.

Μπορώ να πω με σιγουριά ότι πολλά άλλαξαν εδώ σχετικά με το θέμα των κτηριακών εγκαταστάσεων και της πρόσβασης, όλα προς το καλύτερο εκείνο όμως που δεν άλλαξε ήταν το μεγαλείο του φυσικού τοπίου και κυρίως το δέος και η συγκίνηση την ώρα του προσκυνήματος στην θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς.

Η δύναμη του ποντιακού λαού, παρά τα όσα υπέστη, βρήκε το θάρρος και μέσα από την ιστορία του, την θρησκευτική και πολιτιστική κληρονομιά του, μπόρεσε να μείνει ενωμένος, να προοδεύσει και να ευημερήσει, να μεταφέρει μέχρι εδώ ότι τον δένει με το παρελθόν του και έτσι σήμερα να μπορεί κάθε Χριστιανός να φθάσει μέχρι εδώ να προσκυνήσει την εικόνα της Παναγίας που ήρθε από τον Πόντο. Μακάρι να βρεθούν άξιοι συνεχιστές και στις επόμενες γενιές.

Η επίσκεψη μου σ αυτό το μοναστήρι μου γέννησε την επιθυμία για μια επίσκεψη στον Πόντο για να βρεθώ και στην Παναγία Σουμελά, του όρους Μελά που τόσα έχω ακούσει. Μακαρι να αξιωθώ να φθάσω μέχρι εκεί.

Σας προτείνω μια επίσκεψη μέχρι εδώ, θα βρείτε έναν φυσικό παράδεισο και ένα ιερό προσκύνημα που πρέπει να επισκεφτούν όλοι οι Έλληνες.

Ηγούμενος : Αρχιμ. Αθηναγόρας Μπίρδας

Τηλ. Επικοινωνίας : 2331088139, 2331088136

Διεύθυνση : Προσκύνημα Παναγίας Σουμελά, Καστανιά Ημαθίας, Τ.Θ. 125 Τ.Κ. 591 00, Βέροια

Ώρες επισκέψεως κοινού : Καθημερινά  8:00π.μ.–8:00μ.μ.

Στην επιστροφή μας κάναμε μια βόλτα στο χωριό Καστανιά, για να το γνωρίσουμε. Ένα όμορφο χωρικό σε υψόμετρο 1080 μέτρων με πολλά καινούργια και ανακαινισμένα σπίτια, με όμορφες αυλές γεμάτες δένδρα και λουλούδια και κόσμο σ αυτές, κυρίως ηλικιωμένοι με τα εγγόνια  τους, που ανοίγουν τα σπίτια τους για το καλοκαίρι. Και αφού το χούι μας είναι να μιλάμε με τον κόσμο, μια Καλημέρα μας έφερε μέσα στην αυλή ενός σπιτιού να πίνουμε καφέ, να τρώμε γλυκό κεράσι από το "καινούργιο" που έφτιαξε η νοικοκυρά λίγες μέρες πριν, όπως μας ενημέρωσε ο σύζυγος της και να συζητάμε περί ανέμων και υδάτων βρίσκοντας και κοινούς γνωστούς. Όμως  βρεθήκαμε να μαζεύουμε σ αυτή την αυλή και  τίλιο σε μεγάλες σακούλες από τα δένδρα που μόλις είχαν κλαδέψει. Έχουμε και τα τυχερά μας βλέπετε εμείς που τριγυρνάμε για να γνωρίσουμε την Ελλάδα μας!!!εξασφαλίσαμε το καλύτερο ρόφημα του χειμώνα. Τους ευχαριστήσαμε τους ευχηθήκαμε καλό καλοκαίρι για να συνεχίσουμε..

Η Ιερά Mονή Παναγίας Καλλίπετρας

Από την Βέροια θα κάνετε 25 με 30 λεπτά για να φθάσετε στην Ιερά Μονή Καλλίπετρας είναι περίπου 10-12 χλμ μακριά, μέσα από μια υπέροχη διαδρομή στο όρος Βέρμιο, που θα σας κατεβάσει σιγά σιγά  στον ποταμό Αλιάκμονα. 

Η ονομασία της Καλλίπετρα που σημαίνει "καλή πέτρα" προήρθε από τον βραχώδη όγκο ο οποίος βρίσκεται από πάνω της και την σκιάζει. Είναι ανδρικό μοναστήρι με λίγους μοναχούς.

Το μοναστήρι διαθέτει δέκα κελιά για μοναχούς, είκοσι δωμάτια για φιλοξενία κατόπιν συνεννόησης, μεγάλη τραπεζαρία και αρχονταρίκι που κατά την γιορτή της μονής στο Γενέθλιο της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου αλλά και τα Θεοφάνια κατά τον αγιασμό των υδάτων γεμίζουν από κόσμο. Στον ίδιο χώρο, λειτουργεί και μια έκθεση και πωλητήριο για να πάρετε κάποια αναμνηστικά για την ενίσχυση της μονής.

 Βρεθήκαμε εκεί το μεσημέρι που οι περισσότεροι χαλάρωναν από τις κοπιαστικές εργασίες της ημέρας, είδαμε ότι εκτελούνταν εργασίες ανακίνησης στον χώρο, είχαμε όμως την τύχη να πέσουμε επάνω στον γέροντα ο οποίος μας καλοδέχτηκε και μας οδήγησε στον μικρό ναό για να προσκυνήσουμε την θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου Καλλιπετριτίσσης, έργο του 17ου αιώνος μ.Χ., την οποία έχουν τοποθετήσει σε ένα αργυρό κάλυμμα του 1845 μ.Χ. Η εικόνα είναι γεμάτη από τάματα και αφιερώματα.

Επίσης στην μονή υπάρχει θολωτό οστεοφυλάκιο, με τα λείψανα 120 περίπου πατέρων της Μονής, που μπορούν να προσκυνήσουν οι προσκυνητές.
Η πρώτη αναφορά για το μοναστήρι χρονολογείται το 1100 από τότε το μοναστήρι ζει στιγμές άνθησης αλλά και μαρτυρίου. Μαζί με άλλες Μονές της περιοχής, πολλές απ’ αυτές κατεστραμμένες σήμερα, δημιουργούν την Σκήτη της Βέροιας. Η Σκήτη της Βέροιας είχε χαρακτηρισθεί και ως «Μικρόν Άγιον Όρος» και αριθμούσε 50 Μονές και 2500 μοναχούς. Καταστράφηκε πολλές φορες κατά την διάρκεια των αιώνων κάηκε, σφαγιάστηκαν οι μοναχοί της ενώ βοήθησε ενεργά κατά τον Μακεδονικό αγώνα φιλοξενώντας τα Ελληνικά αντάρτικα σώματα στη Μονή και περιθάλποντας τραυματίες, γι΄ αυτό τιμωρήθηκε από τους Ρουμάνους κομιτατζήδες οι οποίοι κατακρεούργησαν τους μοναχούς και τον ηγούμενο (1907). Βοήθησε επίσης οικονομικά με την περιουσία της, μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών στην ίδρυση 5 μεγάλων προσφυγικών οικισμών. Η τελευταία καταστροφή που υπέστη η μονή έγινε το 1941 όταν βοσκός έβαλε φωτιά για να αποφύγει την εκ νέου επάνδρωση της Μονής.

Θα σας πω ότι η ομορφιά του φυσικού τοπίου, το πράσινο, τα ήρεμα νερά του Αλιάκμονα ποταμού που κυλούν δίπλα ακριβώς αλλά και η ηρεμία και η ιερότητα του χώρου σε κάνουν να μην θέλεις να φύγεις από εκεί, πραγματικά το σκέφτηκα πολλές φορές όσο ήμουν στον χώρο και κυρίως στο μπαλκόνι ακούγοντας τις ψαλμωδίες των δυο νεαρών μοναχών που χαλάρωναν, ότι αν επιτρέπονταν θα μπορούσα να μείνω για λίγες ημέρες εκεί.

Στην απέναντι όχθη του Αλιάκμονα ποταμού και ψηλά στο όρος Βέρμιο, διακρίναμε ένα ακόμη μοναστήρι, την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου την οποία αποφασίσαμε να επισκεφτούμε την επόμενη ημέρα και θα σας δώσω πληροφορίες σε επόμενο άρθρο, σε μια ιδιαίτερη διαδρομή που κάναμε στο νομό Ημαθίας για να γνωρίσουμε και τους σημαντικούς αρχαιολογικούς τόπους, εκτός του ιστού της πόλης,  που υπάρχουν στην περιοχή.

Στην ευρύτερη περιοχή της Βέροιας λειτουργούν εκκλησίες και μοναστήρια, τα πιο σημαντικά είναι τα παρακάτω. Εμείς σ αυτό το ταξίδι καταφέραμε να επισκεφτούμε 3 από τα 6 σημαντικά μοναστήρια της περιοχής βάζοντας τα υπόλοιπα στην λίστα μας  για την επόμενη φορά :

• Η Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά και ο Νεόκτιστος Ναός Αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως
• Η Ιερά Mονή Παναγίας Σουμελά
• Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου
• Η Ιερά Mονή Παναγίας Καλλίπετρας
• Η Ιερά Μονή Μουτσιάλης
• Η Ιερά Mονή Προφήτη Ηλία Ασωμάτων

Τα 2 μοναστήρια που προαναφέραμε και την περιήγηση στην Βέροια μπορείτε να τα προλάβετε και σε μια ημέρα αν συμπιέσετε τον χρόνο σας και τρέξετε αρκετά όπως κάναμε και εμείς, το 3 μοναστήρι αφήστε το για την επόμενη ημέρα. 

Επίσης δείτε τα προγράμματα λειτουργίας και τις ώρες επισκέψεων στις μονές που συνήθως το μεσημέρι κλείνουν για να ξεκουραστούν οι μοναχοί για να μην κάνετε τζάμπα δρόμο να φθάσετε μέχρι εκεί και δεν μπορείτε να μπείτε. Καλό είναι να είσαστε ενδεδυμένοι με σεμνά ρούχα για να μην ψάχνετε τελευταία στιγμή τι θα φορέσετε συμπληρωματικά. Είναι κανόνες των μοναστηριών και αφού θέλουμε να τα επισκεφτούμε, τους σεβόμαστε χωρίς πολλά λόγια ότι και αν πιστεύουμε για αυτό το θέμα.

Επίσης σημαντικό είναι, να μπορείτε να ξυπνάτε νωρίς για να έχετε χρόνο μπροστά σας, ειδικά για την επίσκεψη στους αρχαιολογικούς χώρους, πριν πιάσει η ζέστη. 

Οσοι διαβάσατε ολόκληρο το άρθρο θα είδατε ότι αναφέρθηκα σε αποσπάσματα από το βιβλίο του Πόντιου "Παναγιώτη Τανιμανίδη" είμαι σίγουρη ότι θα σας γεννήθηκε η απορία αν έχει σχέση με τον γνωστό Σάκη, θα το αποκαλύψω γιατί το ρώτησα και εγώ, είναι παππούς του. Δεν έχετε παράπονο, όλα σας τα λέω  η μάλλον σας τα γράφω!!!!